باغ موزه قصر ( زندان مارکوف )

۲۶ تیر ۱۳۹۵
نخستین زندان تهران قدیم، در زمان ریاست سوئدی‌ها بر شهربانی (بلدیه) در ساختمان اداره کل تشکیلات نظمیه در جنوب غربی میدان توپخانه قرار داشت. این زندان کوچک مرکب از سه اتاق معروف به حبس نمره یک و چندین اتاق و زیرزمین برای زندانیان عمومی بود. در واقع در کل دوران قاجاریه، زندان در دارالخلافه منحصر به این مکان بود و محل دیگری به نام زندان وجود نداشت. با کودتای 1299 هـ. . ق و روی کار آمدن رضا میرپنج، سقف ساختمان نظمیه با توپ ویران شد و زندانیانی که در ساختمان بلدیه محصور بودند، همگی آزاد شدند و عملا زندان از بین رفت اما با در دست گرفتن حکومت توسط رضاخان سرتیپ درگاهی، رییس نظمیه آن ایام به دلیل وجود معارضان زیاد، تقاضای یک محل وسیع برای به بند کشیدن مخالفان کرد. نیکلا مارکوف روسی (معمار و دوست رضاخان) مامور بررسی و انتخاب مکان مناسب برای احداث نخستین زندان به شیوه متمرکز شد. او قصر وسیع قاجار را که حدفاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس بود برای ساخت زندان انتخاب کرد. چراکه این قصر وسیع قدیمی سال‌ها متروکه بود، با انتخاب این مکان، بودجه لازم به سرعت تامین شد و سرانجام زندان قصر در تاریخ 11 آذر 1308 خورشیدی توسط رضاخان به همراه سرتیپ درگاهی بازگشایی شد. زندان قصر 192 اتاق برای محبوسان داشت که 96 اتاق آن پنج نفری و مابقی یک نفری بودند. علاوه بر آن در قسمت مریض‌خانه شش اتاق شش نفری و شش اتاق یک نفری برای زندانیان مریض ساخته شده بود. زندان قصر گنجایش 800 نفر محبوس را داشت. جالب است بدانید که اولین زندانی زندان قصر، سازنده‌ آن یعنی سرتیپ درگاهی بود. او تنها دو روز پس از مراسم افتتاح زندان، برحسب دستور رضاخان در این زندان محبوس شد. بعد از مدتی در منزلش تحت نظر قرار گرفت و بعدها دیگر به هیچ شغلی گمارده نشد. از دیگر زندانیان معروف نخستین زندان متمرکز پایتخت، قوام‌السلطنه، صارم‌الدوله، صولت‌الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی، علیمردان‌خان بختیاری، گروه معروف 53 نفر به همراه دکتر تقی ارانی بودند. بزرگ‌ترین و معروف‌ترین فرار از زندان قصر نیز مربوط به سیدفرهاد نامی از مخالفان پهلوی اول بوده است.
ساناز دریایی
https://www.tehranpicture.ir/u/5qb